Zakres działania banku w świetle prawa bankowego
Działania banku: czynności bankowe (art. 5) i inne działania bankowe (usługi bankowe – art. 6.)
Czynności bankowe sensu stricte w znaczeniu obiektywnym, to takie, które z samej swej natury są czynnościami bankowymi (art. 5 ust. 1 – katalog zamknięty):
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,
2) prowadzenie innych rachunków bankowych,
3) udzielanie kredytów,
4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw – gwarancja bankowa jest zabezpieczeniem jakiegoś działania, wypłaca się beneficjentowi pewną kwotę, gdy nastąpi pewne zdarzenie przyszłe i niepewne, towarzyszy jej zawsze umowa zlecenia, gwarancja jest czynnością jednostronną. Akredytywy: pieniężna (rodzaj przekazu), dokumentowa (szeroko stosowana, głównie w handlu zagranicznym; bank zobowiązuje się wypłacić kwotę osobie, która przedstawi pewne dokumenty).
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych – bank emituje papiery dłużne, by pozyskać środki pieniężne, potem je wykupuje i płaci odsetki; bank może emitować też obligacje, bank s.a. – akcje i obligacje.
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
6a) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego (karta płatnicza, karta chipowa, inne)
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
Czynność bankowe sensu largo w znaczeniu subiektywnym – stają się bankowymi tylko wtedy, gdy są wykonywane przez bank:
1) udzielanie pożyczek pieniężnych – może być na czas nieoznaczony, bez celu, przeniesienie własności środków pieniężnych lub rzeczy (kredyt – czas oznaczony, cel, środki pieniężne); bank może udzielać tylko pożyczki pieniężnej,
2) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty (ks. – uprawnienie do objęcia w przyszłości akcji; część papieru towarowego, czyli dowodu składowego),
3) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu – oprócz banku karty mogą wydawać sklepy stacje benzynowe etc. Ze względu na moment rozliczenia dzielimy karty na: debetowe (obciążenie rachunku natychmiast), kredytowe (granice zapłaty i kwoty minimalne), obciążeniowe (stały termin rozliczenia dotyczący pełnej kwoty),
4) terminowe operacje finansowe – operacje rozkładające ryzyko w czasie
5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,
6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejmowych – umowa najmu skrytki sejmowej (objęcie tajemnicą bankową); przechowywanie przedmiotów – umowa przechowania; przechowywanie papierów wartościowych – umowa przechowania (dokument papierowy lub elektroniczny)
7) prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,
8) udzielanie i potwierdzanie poręczeń,
9) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,
10) pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.
Usługi bankowe:
1) obejmowanie lub nabywanie akcji i prawa z akcji, udziałów innej osoby prawnej i jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych – działalność o charakterze spekulacyjnym,
2) zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych – najczęściej gwarantowanie emisji,
3) dokonywanie obrotu papierami wartościowymi – np. poprzez biuro maklerskie,
4) dokonywanie, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika,
5) nabywanie i zbywanie nieruchomości (bank jest zobowiązany do sprzedaży nieruchomości w okresie nie dłuższym niż 5 lat od daty nabycia, a pozostałych składników majątku w okresie nie dłuższym niż trzy lata od daty nabycia; nie musi, jeżeli przejęte składniki majątku wykorzysta do prowadzenia własnej działalności bankowej),
6) świadczenie usług konsultacyjno – doradczych w sprawach finansowych (np. jak zawrzeć intercyzę),
6a) świadczenie usług certyfikacyjnych w rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym, z wyłączeniem wydawania certyfikatów kwalifikowanych wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są stronami – bank nie może być własnym certyfikatorem (przy swoich transakcjach, czynnościach),
7) świadczenie innych usług finansowych,
8) wykonywanie innych czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego.
Ograniczenia działalności banku:
- statutowe – określony zakres w zezwoleniu na działalność banku;
- indywidualne ograniczenia zakresu działalności przez nadzór bankowy, okresowe – nie ma to bezpośredniego wpływu na zawarte już umowy (działa na przyszłość),
- ograniczenie prawne dotyczące wszystkich banków i niektórych rodzajów transakcji – art. 71 (nie wolno bankowi nadmiernie koncentrować ryzyka kredytowego, ale art. 73 – możliwość podzielenia się ryzykiem z innym bankiem, tzw. konsorcjum bankowe kredytowe)
- art. 79 a i b i nast. – art. „o krewnych i znajomych królika”