1916 r. – pierwsza polska instytucja emisyjna: Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa (marka polska) – pieniądz pomostowy, pomocniczy, pieniądz jedynie wartościowy.
1924 r. – Bank Polski S.A. (rozporządzenie Prezydenta RP z 1924 r.) – przywilej emitowania biletów bankowych; byli akcjonariusze (prywatni, akcje objęte w drodze publicznej emisji); prezes i wice- powoływani przez władzę publiczną; został wyemitowany złoty polski (pozłacany) – pełna wymienialność na złoto. Monety emitował rząd.
Bilet państwowy – papierowy, ale o statusie prawnym monety (monetami można było regulować zobowiązania tylko do pewnej wysokości); tylko bilet bankowy mógł umarzać wszelkie zobowiązania.
Wojna – rubel sowiecki (niedobry przelicznik złotówki na rubla); Rzesza (marka niemiecka); Generalna Gubernia (najpierw pieniądz przedwojenny, potem z pieczęcią okupanta)
Bank Emisyjny w Polsce (Kraków) – otwiera go okupant; znaczna deprecjacja inflacyjna (młynarki)
1944 r. – Centralna Kasa Skarbowa przejściowo emituje własny pieniądz (na pieniądzu pojawia się nazwa NBP).
1945 r. – powstaje NBP jako bank państwowy (nie w formie s.a.); wymiana 2 marki = 1 złoty; SA wycofywane ruble (1 do 1-go); wycofuje się młynarki; nigdy nie wymieniono przedwojennych znaków pieniężnych.
1950 r. – oszukańcza wymiana pieniądza; dwa kursy wymienne: banknoty 100:3 nowe; monety 100:1 nowe.
1997 r. - ustawa o NBP

NBP jest centralnym bankiem RP, konstytucyjnym organem państwa, działającym na podstawi odrębnej ustawy, zawierającej również przepisy o charakterze statutowym. Wyposażony jest w osobowość prawną i ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym, nie podlega jednak wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych. Siedzibą NBP jest Warszawa, zaś działalność tego banku prowadzona jest na całym obszarze Polski. NBP wykonuje swoje zadania przez centralę i inne jednostki organizacyjne. Może być członkiem międzynarodowych instytucji finansowych i bankowych. NBP ma wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej, organizuje tez gospodarkę znakami pieniężnymi.

Wyznacznikami pozycji prawnej NBP są przepisy konstytucyjne i ustawowe, określające cel jego działalności oraz zakres niezależności personalnej (rząd nie wpływu na obsadę organów tego banku), finansowej (ustawy budżetowe nie mogą przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązań w NBP) i funkcjonalnej (uprawnienie NBP do samodzielnego kształtowania założeń i metod realizacji prowadzonej polityki monetarnej), którą bank centralny dla realizacji owego celu dysponuje.