Polecane: Przechowywanie kopii

Forma i treść gwarancji bankowej

Forma gwarancji jest różna, zależy od jej rodzaju, przepisów obowiązujących w tym zakresie w kraju, gdzie siedzibę ma bank gwarant, od dokonanych uzgodnień między zleceniodawcą, beneficjentem a bankiem. Wprzypadku gwarancji, których suma gwarancyjna przekroczyła 2 tys. zł. zastrzeżona jest forma pisemna dla celów dowodowych (art. 74 i 75 k.c.).

Gwarancjamoże na przykład przybrać formę regwarancji, będącej dodatkowym potwierdzeniem zobowiązań wynikających z gwarancji innego banku oraz stwarzających dla regwaranta odpowiedzialność równą odpowiedzialności banku gwaranta. Może również  wystąpić w formie listu gwarancyjnego, stanowiącego oświadczenie banku. List gwarancyjny składa się z czterech zasadniczych części tj.:
- preambuły - części wstępnej,w której wskazana jest umowa będąca podstawą wystawienia gwarancji orazistotne elementy gwarancji
- określenia  przedmiotu, czyli treści i zakresu zobowiązania banku
- określenie warunków, na jakich zobowiązanie będzie wykonane
- określenie terminu początku i zakończenia zobowiązania banku

Gwarancjamoże być także przekazana przez bank wystawiający w drodze telekomunikacyjnej z odpowiednim kluczem identyfikacyjnym stwierdzającymjej prawomocność oraz potrzebnym do uniknięcia niebezpieczeństwa fałszerstw.  

Jako szczególny dokument gwarancja bankowa powinna być wystawiona  w jednym egzemplarzu. W przypadku kserokopii gwarancji, która pozostaje w banku, konieczne jest wyraźne zaznaczenie, że jest to kopia. Uniemożliwi to potraktowanie jej jako oryginału.  

Treść gwarancji ustalona jest indywidualnie dla każdego przypadku. W szczególności powinny być w niej określone:
- uprawnienia wynikające z gwarancji
- beneficjent gwarancji, czyli osoba upoważniona do wykonywania praw z gwarancji
-zobowiązanie banku na wypadek niespełnienia przez zleceniodawcę określonego świadczenia na rzecz osoby upoważnionej do wykonywania uprawnień z gwarancji
- konkretna kwota gwarantowana (oznaczenie nominalne, nie np. w procentach)
-termin ważności gwarancji, oznaczony przez wskazanie daty lub określonego zdarzenia; termin ten jest terminem ostatecznym, w którym gwarant powinien być zawiadomiony o roszczeniu

Wymienione elementy muszą być zawarte w każdej gwarancji, oprócz nich określone są dodatkowe klauzule, zależne od rodzaju gwarancji, na przykład:
1. klauzula redukująca – na mocy, której zobowiązanie banku zmniejsza się ospłaconą kwotę lub proporcjonalnie do spłaconej kwoty
2. klauzula identyfikacyjna – uprawniająca bank do żądania wykazania przez beneficjenta gwarancji swojej tożsamości
3.klauzula nakazująca zwrot gwarancji – jeśli upłynął jej termin obowiązywania lub wygasła z innych powodów, daje ona pewność bankowi, żebeneficjent nie zgłosi żadnych roszczeń z gwarancji
4. klauzula nakazująca udokumentowania żądania beneficjenta dokumentami wskazanymi wtreści gwarancji, są to tzw. gwarancje dokumentowe lub warunkowe
5. klauzula uprawniająca gwaranta do zastrzeżenia okresu przed dokonaniem wypłaty, który nie powinien przekraczać kilku dni
6.klauzula zapłaty na pierwsze żądanie, gdzie bank gwarant nie może domagać się żadnego ani podnosić jakichkolwiek zarzutów, lecz powinien zapłacić na zwykłe żądanie beneficjenta.         

Ze względu na treść gwarancje można podzielić na:
a) gwarancje bezwarunkowe i warunkowe
b) gwarancje nieodwołalne i odwołalne
c) gwarancje bezpośrednie i pośrednie

W przypadku gwarancji bezwarunkowychtzw. na pierwsze żądanie, bank ma obowiązek zapłaty po otrzymaniu wezwania od beneficjenta, bez potrzeby dokumentowania, czy zabezpieczonegwarancją zdarzenie nastąpiło. Bank nie może uzależnić zapłaty sumy gwarancyjnej od sprawdzenia zasadności żądania beneficjenta. W gwarancjach warunkowychzw. dokumentowymi, obowiązek zapłaty sumy gwarancyjnej uzależniony jestod spełnienia określonych warunków. Czasami za warunkowe uważa się gwarancje, w których beneficjent obowiązany jest przedłożyć dokumenty pochodzące od osoby trzeciej, np. certyfikatu rzeczoznawcy, orzeczenia sądu polubownego.

Gwarancje bankowe są nieodwołalne, czyli nie mogą być unieważnione przed upływem terminu ważności oraz zmienione bez pisemnej zgody beneficjenta. Gwarancja może być udzielona jako odwołalna, jednakże w praktyce gwarancje takie nie występują. Ten rodzaj gwarancji zawiera klauzulę upoważniającą bank do odwołania gwarancji w drodze jednostronnego oświadczenia woli. Złożenie takiego oświadczenia może być zależne od wystąpienia zdarzeń określonych w treści dokumentu gwarancyjnego. Uprawnienia do odwołania gwarancji ma charakter prawokształtujący. Jeżeli bowiem uzna się, iż udzielenie gwarancji następuje w drodze umowy, to upoważnienie należałoby traktowaćjako umowne prawo odstąpienia od umowy (art. 395 k. c.).

W przypadku gwarancji bezpośredniej,klient zleca bankowi wystawienie gwarancji bezpośrednio na beneficjenta. W obrotach krajowych występują zazwyczaj gwarancje tego typu, często wystarcza akcesoryjne poręczenie bankowe wystawione równieżbezpośrednio na rzecz ostatecznego beneficjenta.

Gwarancja pośredniama miejsce wówczas gdy, jeden bank na zlecenie swojego klienta zwraca się do innego banku o wystawienie gwarancji na rzecz beneficjenta mającego siedzibę na obszarze działania tego drugiego banku. Bank zlecający daje wystawcy gwarancji pełne zabezpieczenie przed stratami, które mogłyby wyniknąć z dokonania wypłat z tytułu roszczeń ze strony ostatecznego beneficjenta w ramach danej gwarancji. Gwarancje pośrednie wystawione są głównie w związku z transakcjami międzynarodowymi, zwłaszcza gdy beneficjentami są instytucje lub przedsiębiorstwa państwowe. Wynika to stąd, że w wielu krajach, na mocy istniejących przepisów czy innych zakazów, nie mogą być akceptowane żadne gwarancje wystawione przez banki zagraniczne.

Gwarancja w każdym przypadku powinna jasno określać kiedy ma nastąpić wypłata w jej ramach – czy beneficjent gwarancji będzie miał prawo do otrzymania zapłaty z gwarancji w terminach ustalonych do dokonania takiej zapłaty przez stronę zobowiązaną do tego zgodnie z warunkami danej umowy lub kontraktu, albo dopiero gdy dłużnik, za którego została wystawiona gwarancja, nie wywiąże się ze zobowiązań zabezpieczonych tą gwarancją. Wgwarancji powinno być także określone, czy wypłaty z gwarancji mają byćdokonywane w terminach ustalonych dla kontrahentów kontraktowych, czy wterminie późniejszym i po zaistnieniu ewentualnie jakichś dodatkowych faktów.

W przypadku banku udzielającego gwarancji opatrzonej klauzulami „nieodwołalnie i bezwarunkowo” oraz „na pierwsze żądanie” niemoże on skutecznie powołać się – w celu wyłączenia lub ograniczenia przyjętego na siebie obowiązku zapłaty – na zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego, w związku z którym gwarancja została wystawiona. Możliwość korzystania z uprawnień, które wynikają z gwarancji, nie powinna być uzależniona wyłącznie od prawidłowego spełnienia stosunku podstawowego. Nie chodzi tu o wzmocnienie sytuacji wierzyciela, polegające na wprowadzeniu dodatkowego podmiotu, który ponosiłby odpowiedzialność w takim samym zakresie, jak dłużnik. Celem gwarancji jest bowiem wyeliminowanie ryzyka beneficjenta gwarancji, a więc uprawnionego do otrzymania zapłaty „na pierwsze żądanie”. Z drugiej strony, sąd wyraził pogląd, że przekroczenie przez beneficjenta celu uzyskanego zabezpieczenia może uzasadniać ochronę gwaranta przy konstrukcji naruszenia przez beneficjenta postanowień umowy gwarancyjnej. Takie naruszenie mogłoby być przyjęte, gdyby beneficjent wykorzystał udzielone mu zabezpieczenie do innych celów niż wynikające zgwarancji, np. starał się jednostronnie rozszerzyć zabezpieczenie gwarancyjne na inne zobowiązania podstawowe niż przewidziano w umowie gwarancyjnej.